الکتروشوک

که به آن دفیبریلاتور نیز گفته میشود به  منظور خنثی کردن عمل فیبریلاسیون و انقباضات قلب به حالت اولیه مورد استفاده قرار می‌گیرد. با هر بار ضربان قلب یک الگوی مشخص و منظم الکتریکی در ماهیچه‌های قلب ایجاد می‌شود. هنگامی که این الگوی الکتریکی به هر دلیلی دچار فیبریلاسیون یا ناهماهنگی شود خون به درستی پمپ نمی‌شود. این عمل باعث کاهش فشار خون، کمبود اکسیژن، آسیب به ماهیچه‌های قلبی و مرگ ناگهانی می‌شود. در صورت وقوع این اتفاق نیاز است که ضربان قلب به طور مصنوعی ایجاد شده تا عملکرد قلب به حالت نرمال خود برگردد. برای این منظور از دستگاه‌های الکتروشوک یا دفیبریلاتور استفاده می کنند. از این دستگاه در بخش مراقبت‌های ویژه، اورژانس و آمبولانس‌ها استفاده می‌شود.

 

اجزای دستگاه الکتروشوک:

۱- منبع تغذیه: انرژی مورد نیاز دستگاه توسط برق شهری و یا از طریق باتری‌های قابل شارژ تامین می‌شود.

۲- صفحه نمایش: نمایشگری که بر روی آن سیگنال قلب، ضربان قلب، میزان شارژ باتری، وضعیت پروب‌ها و همچنین انرژی انتخاب شده برای وارد کردن شوک را نشان می‌دهد.

۳- صفحه کلید: به منظور اعمال تنظیمات مورد نظر و خاموش و روشن کردن دستگاه به کار برده می‌شود. تنظیماتی مانند شارژ و دشارژ کردن خازن، پرینت گرفتن از سیگنال ECG ، انتخاب مد اعمال شوک از این قسمت انجام می‌شود.

۴- پروپ(ECG): که سیگنال دریافتی از قلب را ثبت می‌کند و برای بررسی این موضوع که عملکرد قلب پس از اعمال شوک به حالت نرمال برگشته است یا خیر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۵- الکترودهای دستگاه که در دو مدل خارجی یا (External) و داخلی یا (internal)موجود می‌باشد. الکترود خارجی که به آن پدال دستی هم گفته می‌شود به دو صورت Apex وSternum موجود است که محل قرارگیری Apex در نوک یا پایین قلب و استرنوم در قاعده یا بالای قلب می‌باشد.

برخی الکترودهای خارجی به صورت چسبی هستند و دو طرف قلب روی پوست قرار می‌گیرند.از الکترود داخلی در حین عمل‌های جراحی قلب باز برای اعمال شوک الکتریکی به قلب استفاده می‌نمایند.

 

انواع دستگاه‌های الکتروشوک:

۱_ غیر اتوماتیک که خود به دو نوع تک فاز و دو فاز تقسیم می‌شوند.

۲_ اتوماتیک یا(AED)

 

دستگاه‌های الکتروشوک غیر اتوماتیک تک فاز قدیمی‌تر هستند و جریان الکتریکی تنها از سمت یکی از الکترودها به سمت دیگری می‌رود ولی در نوع دو فاز طی دو مرحله جریان الکتریکی به بیمار منتقل می‌شود بنابراین جریان موثرتری به قلب وارد شده و همچنین از عوارض جانبی مانند سوختگی پوست و آسیب به بافت‌ها جلوگیری می‌کند.

دستگاه‌های الکتروشوک اتوماتیک یا (AED)که برای استفاده عمومی طراحی شده است و در دقایق اولیه حمله قلبی تا رسیدن گروه نجات می‌تواند به نجات بیمار کمک کند. ابتدا باید پدهای دستگاه را مطابق با تصویری که بر روی آنها هست بر روی سینه بیمار بچسبانید بطوریکه پد اول در قسمت بالای سینه در سمت راست و زیر استخوان ترقوه قرار داده شود و پد دوم در پهلوی سمت چپ چسبانده شود. پس از گذشت زمان اندکی دستگاه با بررسی وضعیت بیمار و ریتم قبلی وی، تشخیص می‌دهد که فرد نیاز به شوک الکتریکی دارد یا خیر. در صورتی که دستگاه اعلام کرد که شوک نیاز هست باید از بیمار فاصله گرفته و وی را لمس نکنید سپس دکمه اعمال شوک دستگاه را بفشارید.

نحوه استفاده از دستگاه های الکتروشوک غیر اتوماتیک یا دستی نیاز به تخصص و دانش ویژه‌ دارد. برای اعمال شوک یک ژل یا ماده‌ هادی را به میزان کافی بر روی الکترودهای دستگاه آغشته می‌کنند تا هوای بین الکترودها و پوست از بین برود. انرژی مورد نیاز برای شوک را تنظیم کرده و سپس دکمه انتقال انرژی را که بر روی دسته الکترودها قرار دارد فشار می‌دهند تا انرژی تخلیه شده و عمل شوک الکتریکی به بیمار اتفاق بیافتد. میزان انرژی برای افراد بالغ ۲۰۰ تا ۴۰۰ ژول و برای کودکان ۵۰ تا ۲۰۰ ژول می‌باشد. پس از اعمال شوک ضربان قلب منظم شده و به حالت نرمال باز می‌گردد.

 

معایب و مشکلات استفاده از دفیبریلاتور یا الکتروشوک:

۱_ سوختگی‌های پوستی در محل اتصال الکترودها

۲_ اشتباه اپراتور و اعمال نامناسب تکنیک احیا قلبی- ریوی(CPR)

۳_ باتری‌های معیوب یا خالی شده

 

نکات مهم در استفاده و نگهداری از دستگاه الکتروشوک:

۱- پاک کردن ژل‌ها از روی الکترودها پس از استفاده از دستگاه تا رسوب ایجاد نشود.

۲- برای تمیز کردن آن نباید از وسایل نوک تیز استفاده کرد بلکه باید از یک پارچه تمیز و محلول پاک کننده مناسب بهره برد.

۳- پس از ضدعفونی کردن دستگاه حتماً باید خشک شود تا باعث آتش سوزی نشود.

۴- پس از هر بار استفاده باتری دستگاه باید شارژ شود و هر ۲سال یکبار تعویض گردد.

۵- هنگام استفاده از الکتروشوک جریان اکسیژن باید قطع شود تا انفجاری روی ندهد.

۶- کالیبراسیون دستگاه به طور سالیانه توسط فرد متخصص انجام شود.