جرم گیر دندانپزشکی

دستگاهی که برای از بین بردن پلاک‌ها و جرم دندان به کار می‌رود و بر اساس امواج فراصوت کار می‌کند. این دستگاه دارای یک هندپیس است که بر روی آن یک قلم نصب می‌گردد. نوک این قلم دارای محدوده فرکانسی 25 تا 30 کیلو هرتز می باشد.

این دستگاه‌ها از نظر نحوه اتصال به دو دسته پرتابل و داخل یونیتی تقسیم بندی می‌شوند و از نظر سیستم ارتعاش به سه دسته زیر تقسیم می شوند:

1- جرم گیر اولتراسونیک القایی: که در آنها ارتعاش به وسیله سیم پیچ القایی بدنه و ورقه‌های مغناطیسی قلم کویترون ایجاد می‌شود.

2- جرم گیر اولتراسونیک پیزوالکترونیک: که با استفاده از خاصیت کریستال‌های پیزوالکتریک مثل کوارتز با وارد کردن نیروی الکتریسیته به آن‌ها باعث ایجاد نیروی مکانیکی می شوند که ارتعاش پیوسته ای تولید می‌کند. این دستگاه‌ها حرارت کمتری ایجاد می‌کنند و حرکت ارتعاشی قلم به صورت عمودی است و حرکت افقی ندارند.

3- جرم گیر اولتراسونیک هوایی (ایر فلو): که در آنها ارتعاش توسط هوای فشرده موجود در هندپیس ایجاد می‌شود. محور مرکزی توخالی که در آن آب جریان دارد این ارتعاش را به نوک قلم منتقل می‌کند.

4- جرم‌گیر القایی (کویترون): که در آن میدان مغناطیسی باعث ایجاد ارتعاش و لرزش مورد نیاز برای جرم گیری دندان‌ها می‌شود. این دستگاه ها دارای یکسری تیغه‌های مغناطیسی در داخل یک سیم پیچ هستند که با اعمال ولتاژ به دو سر این سیم پیچ، خاصیت مغناطیسی در آن القا شده و باعث نوسان تیغ‌ها و انتقال این نوسان به سری جرم‌گیر خواهد شد.

اجزای تشکیل دهنده جرم گیر دندان:

1- هندپیس: که شامل سیم پیچی است که با اعمال جریان متناوب به آن، میدان مغناطیسی متغیری داخل آن به وجود می‌آید. ورودی هندپیس دارای یک مسیر برای آب و سیمی برای جریان الکتریکی است. آب بعد از ورود به هندپیس از دور ورقه‌های فرومغناطیسی عبور کرده و سپس از مجرای عبور آب تعبیه شده بر روی قلم عبور کرده و به نوک قلم اسپری می‌شود. قلم با فرکانس ۲۵ تا ۳۰ کیلو هرتز مرتعش شده و در اثر برخورد مولکول‌های آب به سطح دندان، باعث جدا شدن  جرم ها و پلاک ها می شوند.

قلم را می توان از هندپیس جدا کرد و آن را استریل نمود. ارتعاش  قلم هم به صورت افقی و هم بصورت عمودی است. ارتعاش افقی منجر به خونریزی زیادی می‌شود و برای جرم‌گیری دندان بهتر است از نوع پیزوالکتریک استفاده کرد که ارتعاشات جانبی آن کمتر است.

اگر دستگاه با فرکانس ۲۵ کیلو هرتز کار کند حتماً نوع قلم هم باید ۲۵ کیلو هرتز باشد و چنانچه دستگاه با فرکانس ۳۰ کیلو هرز کار می کند باید نوع قلم نیز ۳۰ کیلو هرتز باشد. البته برخی از دستگاه‌ها هر دو فرکانس را دارند.

2- پدال پایی: این پدال‌ها دارای یک میکروسوئیچ می‌باشند که با فشار دادن آنها شیر برقی اجازه عبور آب به سمت نوک هندپیس را داده و باعث فعال شدن هندپیس می‌گردد.

3- ولوم تنظیم توان خروجی: که برای تنظیم قدرت جرم‌گیری دستگاه مورد استفاده قرار می گیرد.

4- ورودی آب: ورود آب به هندپیس باعث خنک شدن آن شده همچنین به وسیله روزنه باریکی که در نوک قلم وجود دارد آب اسپری شده علاوه بر خنک کردن دندان و سرد نمودن قلم، باعث سایش شده و به عمل جرم‌گیری کمک می‌کند.

5- ولوم تنظیم شدت آب: هرچه توان دستگاه بیشتر باشد میزان آب ورودی به دستگاه نیز باید افزایش یابد تا عمل خنک سازی دستگاه به طور درستی انجام شود و مانع از سوختن هندپیس دستگاه  شود.

6- برد الکترونیکی: که شامل منبع تغذیه، نوسان ساز و تقویت کننده است .منبع تغذیه خود دارای یک ترانس کاهنده، دیود، خازن  و رگولاتور می‌باشد. برق شهری پس از ورود به دستگاه وارد منبع تغذیه شده و توسط یک ترانس کاهنده، ولتاژ آن کاهش می‌یابد. رگولاتور نیز وظیفه ثبیت این ولتاژ را بر عهده دارد. در قسمت نوسان ساز برد الکترونیکی یک موج سینوسی با فرکانس ۲۵ یا ۳۰ هرتز تولید می‌شود که توان کافی برای تحریک سیم پیچ هندپیس و ایجاد میدان مغناطیسی با قدرت بالا را ندارد. به همین دلیل از یک تقویت کننده برای تقویت توان استفاده می‌شود.

7- شیر برقی: که وظیفه آن قطع و وصل کردن جریان آب با فرمان اپراتور توسط فشار دادن پدال پایی می‌باشد.

ایرادات و خرابی های رایج در دستگاه جرم گیر دندانک

– روشن نشدن دستگاه: که نیاز به بررسی کابل برق و فیوز و پاور تغذیه دستگاه هست.

– چکه کردن آب از سر هندپیس: این مشکل مربوط به شیر برقی می باشد که مسیر آب را به طور کامل نبسته است. برای حل کردن این مشکل فنر پشت پیستون شیر برقی را کمی باز کنید.

– عدم ارتعاش دستگاه با وجود آب: بررسی عدم قطعی سیم در طول مسیر تا سر هندپیس، بررسی برد الکترونیکی و اطمینان از سالم بودن ترانزیستور قدرت

– عدم وجود لرزش و آب با وجود روشن بودن دستگاه: بررسی پدال پایی و تست میکروسوئیچ داخل آن

– عدم تنظیم قدرت ارتعاش دستگاه: ایراد معمولاً از ولوم یا پتانسیومتر تنظیم قدرت ارتعاش می‌باشد.