سانتریفیوژ آزمایشگاهی

سانتریفیوژ دستگاهی است که در آزمایشگاه‌ها جهت جداسازی ذرات سبک‌تر و سنگین‌تر در یک محلول و یا هر ماده دیگری استفاده می گردد. اساس کار آن جداسازی ترکیبات سبک و سنگین از هم مانند جداسازی ذرات از گازها، محلول‌ها و یا جداسازی مایعات با چگالی های متفاوت از یکدیگر می‌باشد. عملیات جداسازی توسط نیروی گریز از مرکز انجام می‌شود و مواد با چگالی‌های متفاوت توسط این دستگاه از همدیگر جدا می شوند.

سانتریفیوژیک موتور الکتریکی می‌باشد که باعث چرخش یک روتور حول محوری ثابت می شود.

از این دستگاه در آزمایشگاه‌های شیمیایی، هسته‌ای، کشاورزی، پتروشیمی، زیست شناسی، پزشکی، میکروبیولوژی، صنایع غذایی و غیره استفاده می‌شود. در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی از سانتریفیوژها برای جداسازی سلول‌ها، ویروس‌ها، پروتئین‌ها و یا ترکیبات خونی همانند جداسازی سرم از لخته خون و یا پلاسما از خون استفاده می گردد.

انواع سانتریفیوژهای آزمایشگاهی:

سانتریفیوژها بر اساس نوع کار، تعداد دور، دما و سرعت چرخش متفاوت هستند. در انواع سانتریفیوژ تعداد دور در زمان و سرعت جزو موارد مهم در انتخاب دستگاه بوده که آن را به علامت RPM نمایش می‌دهند.

انواع سانتریفیوژها در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی:

1- سانتریفیوژهای شناور: در این دستگاه‌ها لوله‌های آزمایش در روتور هنگام شروع به کار، به صورت افقی و بعد از اتمام کار و توقف دستگاه به صورت عمودی قرار می‌گیرند.

2- سانتریفیوژ با زاویه ثابت: در این مدل در هر دو حالت شروع و اتمام کار لوله‌ها با زاویه ثابت ۲۵ الی ۴۰ درجه نسبت به محور دستگاه قرار می‌گیرند. هر چه درجه زاویه قرار گیری لوله‌ها با محور دوران بیشتر باشد، سرعت چرخش بالاتر و رسوب بیشتری داریم.سرعت سانتریفیوژها با سرعت ثابت بیشتر از سانتریفیوژهای شناور است.

3- سانتریفیوژهای یخچال‌دار:  در سانتریفیوژها به دلیل چرخش و نیروی گریز از مرکز و ایجاد اصطکاک، دمای دستگاه و لوله‌ها بالا می‌رود که این افزایش دما در تست‌هایی مانند  ACTHو گازهای خونی مناسب نیست و بهتر است از سانتریفیوژهای یخچال‌دار استفاده شود تا دمای دستگاه در حین چرخش به طور دائم کنترل شده و دمای آن پایین نگه داشته شود.

4- اولترا سانتریفیوژ: این مدل‌ها دارای سرعت بالا بوده که تا ۱۶000 دور نیز می‌رسد. ساختار اولترا سانتریفیوژها شبیه به سانتریفیوژهای شناور می‌باشد.

5- میکرو سانتریفیوژ:  که از آنها برای جداسازی‌های معمولی با لوله‌های کم حجم استفاده می‌شود.

6- سیتو سانتریفیوژ: از این مدل سانتریفیوژ برای جداسازی و رسوب گذاری لایه‌های نازک سلول‌ها در ترکیبات خونی استفاده می‌شود. کاربرد آنها در آزمایشگاه‌های بافت شناسی، میکروبیولوژی، ویروس شناسی، ایمونولوژی، سرولوژی و آنکولوژی می‌باشد.

7- سانتریفیوژ شستشو دهنده سلولی: که از آنها برای شستشوی سلول‌های خونی استفاده می‌شود.

اجزای سانتریفیوژهای آزمایشگاهی:

1- موتور الکتریکی

2- تایمر یا زمان سنج

3- شافت

4- روتور

5- سرروتور

6- کلید خاموش و روشن کردن دستگاه

7- ترمز

8- کلید کنترل سرعت

9- سرعت سنج

جنس روتور از استیل، برنز یا پلاستیک بوده و در سانتریفیوژهای یخچال‌دار جنس آن از عایق یا پلاستیک می‌باشد تا مانع  بالا رفتن دما شود.

روش کار با سانتریفیوژ آزمایشگاهی:

نخست لوله‌های نمونه را داخل روتور قرار داده و سرعت و تایمر را تنظیم می‌کنیم. لوله‌ها را چک می‌کنیم تا ترک یا شکستگی نداشته باشند سپس درب دستگاه سانتریفیوژ را می‌بندیم و دستگاه را روشن می‌کنیم. در ابتدای شروع حرکت، سرعت دوران آهسته و سپس افزایش می‌یابد. در انتها با جداسازی مواد و پایان کار، درب دستگاه را باز نموده و به آرامی لوله‌ها را از داخل روتور خارج می‌کنیم.