کاپنوگراف

به معنی نمودار دی اکسید کربن است و برای سنجش مقدار دی اکسید کربن موجود در حجم هوا اشباع شده از ریه بیمار استفاده می‌شود. این دستگاه یکی از پرکاربردترین تجهیزات پزشکی در بخش مراقبت‌های ویژه  ICU وCCU، بخش قلب و ریه، اورژانس و اتاق عمل می‌باشد.

اطلاعاتی که توسط نمودارهای ایجاد شده در دستگاه کاپنوگراف به دست می‌آیند شامل:

۱_ سنجش میزان دی اکسید کربن موجود در هوای بازدمی

۲_ اطمینان از نحوه صحیح لوله گذاری(intube) به طوری که وجود دی اکسید کربن در هوای بازدمی نشان دهنده قرار گرفتن اشتباه تیوب در نای است و لوله به جای نای در مری وارد می‌شود.

۳_ در احیای قلبی- ریوی و فرآیند  CPRاین نمودار نشان دهنده کیفیت ماساژ قلبی و روند اجرای احیای بیمار می‌باشد. زمانی که نمودار کاپنوگراف سقوط می‌کند می‌توان دریافت که فرد احیا کننده خسته شده و فرد دیگری باید برای احیای قلبی جایگزین وی شود.

۴_ اطلاعات تنفسی در اتاق عمل از جمله نشت هوای دمی و قطع شدن مسیر تهویه

کاپنوگراف با استفاده از پرتوهای مادون قرمز غلظت کربن دی اکسید را اندازه‌گیری می‌کند. این روش کاملاً غیر تهاجمی بوده و نیاز به خون‌گیری پیوسته از بیمار وجود ندارد. میزان فشار نسبی دی اکسید کربن می‌تواند نشان دهنده بیماری‌ ریه یا نارسایی قلبی باشد.کاهش ناگهانی میزان دی اکسید کربن نمایانگر آمبولی ریه، انسداد راه‌های هوایی و یا کاهش برون ده قلبی است.

انواع دستگاه کاپنوگراف:

۱_ کاپنوگراف(side stream): این دستگاه دارای یک سنسور دی اکسید کربن می‌باشد که به تعدیل کننده راه هوایی که بین جریان هوای ونتیلاتور و تیوب داخل نای بیمار است، متصل می‌شود. سنسور نور مادون قرمز را از طریق تعدیل کننده می‌فرستند. این نور مادون قرمز توسط دی اکسید کربن در جریان هوای بازدم جذب می‌شود. هر چقدر میزان co2 بیشتر باشد نور مادون قرمز بیشتری جذب شده و در مقابل نور کمتری به آشکارساز می رسد.

۲_کاپنو گراف (main stream): در مدل مین استریم سنسور دی اکسید کربن به طور مستقیم به لوله تراشه متصل می‌شود و میزان دی اکسید کربن موجود در خون را اندازه‌گیری می‌نماید. این روش تنها در اشخاصی که اینتوبه شده باشند بکار می‌رود و نسبت به روش side stream سریع‌تر است.

مزایای استفاده از کاپنوگراف:

۱_ سرعت بالا در اندازه‌گیری

۲_ کوچک و کم حجم بودن دستگاه

۳_ غیر تهاجمی بودن

۴_ کمک به بررسی مشکلات تنفسی

معایب استفاده از کاپنوگراف:

۱_ از کار افتادن حسگرها یا سنسورها  در اثر ترشحات و رطوبت

۲_ پاسخ کند نسبت به تغییرات سطح دی اکسید کربن

۳_ اگر بیماری دارای لوله نای باشد، استفاده از این دستگاه برای وی دشوار است.